Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, với nhiều quan điểm trái chiều từ cộng đồng. Một bên ủng hộ việc thu phí để có nguồn lực bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, trong khi một bên phản đối, cho rằng di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị lợi dụng để mua bán.
Một ví dụ điển hình cho tình trạng này là Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Với vị trí địa lý thuận lợi, khu di tích này thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.
Một tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy giá trị của di tích. Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường gặp phải sự phản ứng từ dư luận, xuất phát từ quan điểm rằng di tích lịch sử là tài sản chung của toàn dân.
Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu phí, công khai rõ ràng nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động bảo tồn và phát triển di tích. Điều này giúp tạo sự tin tưởng từ công chúng và đảm bảo rằng tiền thu được thật sự được sử dụng cho mục đích bảo tồn di tích.
Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, và cư dân địa phương. Việc này không chỉ thể hiện sự nhân đạo mà còn giúp tạo ra sự công bằng và hòa nhập trong việc tiếp cận di tích.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Chúng ta cần nhận thức rằng, việc bảo tồn di tích không chỉ là trách nhiệm của một nhóm người mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Tấm vé tham quan có thể là một phần quan trọng trong việc huy động nguồn lực để thực hiện trách nhiệm này.
