Côn Đảo – Một Nơi Đặc Biệt Trong Trái Tim

Là một nhà báo đã từng đến nhiều địa danh lịch sử, tôi vẫn không thể không cảm động khi đặt chân lên Côn Đảo – một nơi đặc biệt mà chỉ cần một bước chân và một làn gió biển cũng đủ để làm cho lòng ta trùng xuống và tim ta nhói lên một niềm kính phục và biết ơn vô hạn. Côn Đảo là nơi mà từng tấc đất, từng nắm cát, và từng con sóng đều mang trong mình một câu chuyện bi hùng về lòng yêu nước, sự hy sinh và niềm tin son sắt vào ngày mai hòa bình.

Ngày 26/7, tôi có cơ hội đặt chân lên đặc khu thiêng liêng này để tham dự Lễ tri ân các anh hùng, liệt sĩ tại Côn Đảo. Cùng hàng trăm đại biểu, người dân, cựu chiến binh và những người con xa xứ trở về, chúng tôi đã dâng nén hương thành kính tại Nghĩa trang Hàng Keo, Nghĩa trang Hàng Dương – những nơi được xem là “bàn thờ Tổ quốc” giữa biển khơi. Không thể diễn tả được cảm xúc của tôi lúc đứng lặng lẽ nghiêng mình trước những ngôi mộ – phần lớn là chưa biết tên – những người con ưu tú của đất mẹ đã ngã xuống trong bóng tối của ngục tù, trong nỗi đau không tên, để góp phần cho ánh sáng tự do được thắp lên cho hôm nay.

Những nén nhang, ngọn nến bập bùng trong gió như là hơi thở của quá khứ vọng về, nhắc nhở chúng ta rằng, để có được những ngày bình yên này, máu xương đã từng đổ xuống biết bao nhiêu. Khi ánh chiều buông xuống, tôi cảm nhận như đất trời lặng im để lắng nghe lời tri ân, để chứng kiến sự tiếp nối thiêng liêng giữa các thế hệ. Những giọt nước mắt âm thầm rơi xuống không chỉ là của nỗi đau, mà còn là của lòng biết ơn và niềm tự hào vô hạn.

Đêm xuống, tôi tham dự chương trình nghệ thuật “Côn Đảo – Bản hùng ca bất tử” – một khúc tráng ca không chỉ kể về quá khứ mà còn lay động trái tim từng người bằng sức mạnh của nghệ thuật, của âm nhạc, của những ký ức chưa bao giờ nguôi ngoai trong tâm thức dân tộc. Dưới vòm trời đầy sao, tiếng nhạc vang lên như tiếng vọng của những linh hồn anh hùng đang trở về.

Tôi đặc biệt xúc động với ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, một bài hát không quá ồn ào, nhưng từng câu từng chữ lại đào sâu vào ký ức, gọi dậy bao hình ảnh hào hùng: “Cha ông ta ngày xưa ngã xuống, để cho đời ta ngày sau đổi lấy hòa bình. Giữa khói binh ai cũng nguyện lòng hy sinh… Để cho đất nước yên vui từ đó. Để cho đỏ thắm màu cờ tự do. Để những tiếng cười vang khắp nơi từ ngày chiến thắng”.

Côn Đảo không chỉ là một địa danh, Côn Đảo là ký ức, là biểu tượng, là chứng nhân. Côn Đảo là nơi lưu giữ những nỗi đau tận cùng nhưng cũng là nơi phát ra ánh sáng rực rỡ nhất của tinh thần bất khuất, nơi “tử vì sinh, mất vì còn, chịu đựng để chiến thắng”.

Tôi xúc động khi nghĩ về những người tù không án – những người dám đứng lên vì lý tưởng cao cả dù biết rằng con đường phía trước là bóng tối nhà tù, là roi vọt, là đòn tra tấn, và có thể là cái chết không tên, không tuổi. Tôi nghĩ về những nữ chiến sĩ kiên cường nơi “chuồng cọp” Côn Đảo, nơi họ vẫn giữ trọn khí tiết, vẫn hát giữa đau thương, vẫn tin vào ngày mai.

Và tôi cũng nghĩ đến những người trẻ hôm nay – thế hệ sinh ra trong hòa bình, lớn lên trong nhịp sống sôi động và tự do. Liệu chúng ta đã hiểu hết giá trị của hòa bình, của độc lập? Liệu chúng ta có đang viết tiếp câu chuyện của cha ông bằng hành động thiết thực, bằng ý chí vươn lên, bằng khát vọng xây dựng đất nước hùng cường?

Đi giữa đêm Côn Đảo, tôi thấy những ngọn nến nhỏ được đặt trước mỗi phần mộ. Ánh nến lung linh soi rọi khuôn mặt trầm ngâm của những người đến viếng. Mỗi ngọn nến như là một lời hứa âm thầm – rằng chúng tôi sẽ không quên, sẽ sống xứng đáng, sẽ tiếp tục hành trình mà các anh, các chị đã khởi đầu bằng máu và nước mắt.

Tôi xúc động đặc biệt khi được trò chuyện với một nữ cựu tù chính trị năm xưa, nay đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn giữ nét cương nghị của một thời không khuất phục. Cô kể lại những ngày tháng bị biệt giam trong phòng tối, chỉ có tiếng rít của roi điện và tiếng gió biển rít qua song sắt làm bạn. Cô kể, bằng giọng đều đều, không một lời oán trách, rằng những người con gái tuổi đôi mươi năm ấy đã cắn răng chịu đựng mọi cực hình chỉ để giữ lại một điều: lòng tin. “Chúng tôi không sợ chết, chỉ sợ Tổ quốc không độc lập” cô nói, mắt nhìn xa xăm về phía Nghĩa trang Hàng Dương.

Tôi lặng đi. Trong đôi mắt già nua ấy không chỉ là nỗi đau, mà là ánh sáng của tự do. Sự kiên cường của những người phụ nữ như cô không chỉ là biểu tượng, mà là minh chứng sống cho sức mạnh tinh thần Việt Nam.

Nghe cô nói, tôi nghĩ rằng thế hệ hôm nay có một trách nhiệm thiêng liêng: ghi nhớ và tri ân. Tri ân không chỉ là những bông hoa, nén hương vào mỗi dịp 27/7, mà còn là sự nỗ lực không ngừng trong hiện tại – xây dựng một đất nước giàu mạnh, một xã hội công bằng, một tương lai đáng sống cho mọi người dân.

Tôi tin rằng, chính từ những nơi như Côn Đảo – nơi thử thách con người đến tận cùng – đã sinh ra những giá trị vĩnh cửu. Ở đây, tôi không chỉ thấy cái chết, mà thấy sự sống vĩnh hằng của lòng yêu nước. Tôi không chỉ thấy ngục tù, mà thấy niềm tin mãnh liệt vào một ngày mai.

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, chiều ngày 25/7, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng đã tổ chức khai mạc triển lãm ảnh và tư liệu với chủ đề “Uống nước nhớ nguồn”. Triển lãm này là hoạt động ý nghĩa hướng tới kỷ niệm ngày truyền thống của đất nước, diễn ra từ năm 1947 đến 27/7/2025.

Triển lãm “Uống nước nhớ nguồn” giới thiệu hơn 150 ảnh nghệ thuật, tư liệu quý và bản trích về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước Việt Nam. Các tác phẩm thể hiện sự tri ân sâu sắc đối với những người đã hy sinh và cống hiến cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Bên cạnh đó, triển lãm cũng trưng bày những hình ảnh về thành phố Hải Phòng cùng cả nước trong việc thực hiện các chính sách chăm lo cho người có công.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của triển lãm là những hình ảnh về các thương binh “tàn nhưng không phế”. Họ là những con người đã vượt qua mất mát, vươn lên trong cuộc sống và tiếp tục đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và thành phố. Những câu chuyện về nghị lực và tinh thần của họ là nguồn cảm hứng cho nhiều người.

Mục đích của triển lãm là nhằm giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Qua đó, tiếp nối và lan tỏa truyền thống anh hùng, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Thông qua các tác phẩm ảnh và tư liệu, triển lãm mong muốn gửi gắm thông điệp về sự biết ơn và tôn vinh những người đã hy sinh vì Tổ quốc.

Triển lãm diễn ra từ ngày 25 đến 31/7 tại Nhà trưng bày Triển lãm Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh và Triển lãm thành phố, nằm tại số 1 Nguyễn Đức Cảnh, phường Lê Chân, Hải Phòng. Mọi người có thể đến tham quan và tìm hiểu về lịch sử, truyền thống của đất nước cũng như thành phố Hải Phòng.

Với những giá trị ý nghĩa và giáo dục sâu sắc, triển lãm “Uống nước nhớ nguồn” chắc chắn sẽ là một hoạt động thiết thực và bổ ích cho người dân thành phố Hải Phòng, đặc biệt là các em trẻ, trong việc tìm hiểu và phát huy truyền thống lịch sử, cách mạng của dân tộc Việt Nam.