Ở thủ đô Vientiane của Lào, một gia đình nhỏ đã âm thầm giữ gìn và truyền lại tiếng Việt qua 4 thế hệ, như một dòng chảy văn hóa không bao giờ ngừng chảy. Đó là gia đình bà Nguyễn Thị Nương, một người phụ nữ gốc Việt 97 tuổi, người đã không ngừng nỗ lực để bảo tồn tiếng mẹ đẻ và văn hóa Việt tại một nơi xa quê hương.

Bà Nương sinh ra và lớn lên trong một thời kỳ đầy biến động, sau đó cùng gia đình định cư tại Lào và xây dựng cuộc sống mới. Mặc dù sống giữa một cộng đồng đa văn hóa, nhưng trong căn nhà nhỏ của bà, tiếng Việt vẫn luôn được nói và yêu thương. “Các cháu đi học thì tự nhiên biết tiếng Lào nhưng về nhà là phải nói tiếng Việt. Bố mẹ, vợ chồng, con cái, ai cũng phải nói tiếng Việt hết. Không cho nói tiếng Lào trong nhà, thế nên các cháu không đứa nào nói ngọng. Biết hết tiếng Việt!” – bà Nương chia sẻ với giọng nói chậm rãi nhưng đầy tự hào.

Không chỉ tập trung vào việc giữ gìn ngôn ngữ, gia đình bà Nương còn kiên trì bảo tồn văn hóa Việt qua những phong tục, tập quán truyền thống. Từ những bữa ăn gia đình với lời mời “Mời ông bà, mời bố mẹ…” đến những nghi lễ cổ truyền như giỗ, Tết hay cả Tết Đoan Ngọ mồng 5/5 với tục “giết sâu bọ,” mọi tập tục đều được giữ vẹn nguyên.

Ở tuổi 97, bà Nương vẫn minh mẫn và sống trong tình yêu thương của con cháu. Con cháu bà không chỉ học được tiếng Việt mà còn học cả cách sống, cách làm người theo đúng cốt cách người Việt Nam. “Tôi gìn giữ tiếng Việt vì đó là tiếng của mẹ đẻ, của quê hương, đất nước. Xa quê hương, mình càng không thể để mất” – bà nói. Sự kiên định ấy đã được truyền lại qua các thế hệ như một dòng chảy không bao giờ cạn.

Cháu ngoại của bà, chị Phạm Thu Hương, cũng chia sẻ về việc gia đình chị đã ở Lào 4 đời. Ông bà ngoại và cha mẹ chồng của chị là bạn chiến đấu với nhau từ thời chiến tranh. Các con chị đều nói và viết được tiếng Việt. “Muốn gìn giữ gốc tiếng Việt cho thế hệ trẻ, mọi người trong gia đình đều phải có quyết tâm lớn, giữ gìn truyền thống, phong tục và dành thời gian dài vun đắp” – chị Hương nói.

Anh Trần Viết Thanh Phong, con trai chị Hương và là chắt ngoại của bà Nương, cho biết anh biết nói tiếng Việt từ khi còn nhỏ. Ba mẹ anh dạy rằng mình là người Việt thì phải gìn giữ văn hóa và tiếng nói của người Việt. “Trong thời đại toàn cầu hóa, việc biết nhiều thứ tiếng là một lợi thế nhưng giữ được cái gốc mới là điều quan trọng nhất. Phải nhớ mình là người Việt và nói được tiếng Việt” – anh Phong chia sẻ.

Gia đình bà Nương không phải là trường hợp duy nhất nhưng là một trong những ví dụ điển hình tiêu biểu về việc gìn giữ tiếng Việt nơi xứ người. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, văn hóa và ngôn ngữ dễ dàng bị hòa tan thì việc một gia đình có 4 thế hệ sinh sống tại Lào nhưng vẫn giữ được sự tinh anh, chuẩn mực của tiếng Việt là điều vô cùng đáng quý.

Bởi ngôn ngữ không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là cầu nối tâm hồn, là nơi lưu giữ ký ức, văn hóa và cội nguồn dân tộc. Câu chuyện về gia đình bà Nguyễn Thị Nương ở Vientiane là một bản nhạc đẹp về tình yêu tiếng Việt, tình yêu văn hóa cội nguồn, và là minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt của văn hóa Việt, được nuôi dưỡng bằng tình yêu và ý chí qua từng thế hệ.

Ngày 31-7-2025, cộng đồng khoa học và bạn bè Việt Nam đã phải tiễn biệt một nhân vật tài năng và đầy cảm hứng, ông Hoàng Nam Tiến. Ông đã ra đi khi chưa kịp chào đón sinh nhật tuổi 60 đáng nhớ, theo cách dí dỏm và nhân văn mà ông thường dùng để trò chuyện với bạn bè. Là một nhà khoa học thực hành, kỹ sư phần mềm tài hoa, CEO truyền cảm hứng và một nghệ sĩ của tiếng Việt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng những người xung quanh và trên các diễn đàn công nghệ, khởi nghiệp.

Ông Hoàng Nam Tiến nổi tiếng là tác giả của hàng chục đầu sách ‘hot’ dành cho bạn trẻ. Những dự định dang dở của ông với các nhà xuất bản giờ đây sẽ mãi chỉ là ký ức. Không chỉ là người viết sách, ông còn là một người yêu tiếng nước mình, mê sách và từng được ví như ‘phu chữ’ bởi nhà thơ Lê Đạt. Những chia sẻ của ông về việc đọc sách và công nghệ luôn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Qua những lá thư thời chiến của cha ông, Thiếu tướng Hoàng Đan, gửi từ chiến trường về cho mẹ ông, ta có thể thấy tình cảm lớn lao của một người cha dành cho con. Tên của ông, Nam Tiến, không chỉ là ước vọng mà còn là một dấu ấn thời cuộc và lời hứa danh dự. Ông đã dành một phần cuộc đời mình để lan tỏa tình yêu đọc sách và văn hóa Việt Nam. Với cuốn tiểu thuyết Cánh buồm đỏ thắm của nhà văn Nga Alexander Grin, ông đã thể hiện sự rung động sâu sắc của một tâm hồn nghệ sĩ.

Một trong những di sản quan trọng của ông là lời nhắn nhủ thế hệ trẻ về việc đọc sách và làm bạn với công nghệ. Ông tin rằng càng giỏi công nghệ, càng cần đọc sách vì AI không thể thay thế một tâm hồn sâu. Thông điệp của ông sẽ tiếp tục lan tỏa trong cộng đồng.

Anh đã chinh phục bạn đọc bằng sách, chinh phục thế giới bằng kiến thức, công nghệ và chinh phục trái tim mọi người bằng tình yêu tiếng mẹ đẻ – một thứ tình yêu không khoa trương nhưng luôn hiện hữu trong từng dòng sách, từng cử chỉ, từng việc anh làm.

Trong mắt những người làm sách, ông là người tiếp nối, viết tiếp giấc mơ văn hóa đọc trong thời đại số. Qua các tác phẩm của mình, ông chứng minh rằng ở bất kỳ thời đại nào, chỉ cần còn một cuốn sách chân thành được viết ra và một người đọc lặng lẽ ngồi lại với trang sách, thì thế giới vẫn chưa mất đi ánh sáng.

Xin vĩnh biệt Hoàng Nam Tiến, một ‘phu chữ’ thời hiện đại, một người đã để lại nhiều tiếc nuối cho bạn bè, gia đình và cả nền văn hóa Việt Nam.