Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/7 tuyên bố rằng các quốc gia không đạt được thỏa thuận thương mại song phương với Washington sẽ phải đối mặt với mức thuế từ 15% đến 20% đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Phát biểu của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh nhiều quốc gia đang gấp rút tiến hành đàm phán thương mại với Mỹ để tránh bị áp thuế.

Ông Trump cho biết mức thuế này sẽ áp dụng cho phần lớn các đối tác thương mại không đạt được thỏa thuận trước thời hạn 1/8. “Tôi nghĩ mức thuế sẽ rơi vào khoảng 15% đến 20%, có lẽ là một trong hai con số đó”, ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng. Mức thuế mà ông Trump đề cập cao hơn nhiều so với mức 10% mà ông công bố hồi tháng 4.

Tuần trước, ông Trump tuyên bố rằng Mỹ sẽ áp thuế đơn giản và trực tiếp từ 15% đến 50% đối với các quốc gia không có quan hệ tốt với Mỹ. Chính quyền ông Trump sẽ sớm thông báo cho khoảng 200 quốc gia về mức thuế mới, mà ông gọi là “thuế thế giới”. Ông Trump đã công bố mức thuế lên tới 50% đối với một số quốc gia, bao gồm cả Brazil, nếu những nước đó không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ.

Các tuyên bố gần đây của ông Trump đã khiến nhiều quốc gia gấp rút bước vào các cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm mức thuế thấp hơn. Ấn Độ, Pakistan, Canada và Thái Lan là một số quốc gia đang đàm phán với Mỹ. Chỉ một ngày trước, ông Trump đã đạt được một thỏa thuận thương mại quy mô lớn với Liên minh châu Âu (EU), bao gồm mức thuế 15% đối với phần lớn hàng hóa EU, 600 tỷ USD đầu tư từ các công ty châu Âu vào Mỹ, và 750 tỷ USD mua năng lượng từ Mỹ trong 3 năm tới.

Thỏa thuận với EU diễn ra sau khi Mỹ đạt được thỏa thuận 550 tỷ USD với Nhật Bản hồi tuần trước, cùng các thỏa thuận nhỏ hơn với Anh, Indonesia. Một số cuộc đàm phán khác vẫn đang tiếp diễn, bao gồm với Ấn Độ.

Ông Trump nhiều lần bày tỏ quan điểm theo đuổi một hệ thống thuế quan rõ ràng, thay vì các đàm phán phức tạp với từng quốc gia. “Chúng tôi sẽ đặt ra một mức thuế cho phần còn lại của thế giới. Và đó là số tiền họ sẽ phải trả nếu muốn làm ăn với Mỹ”, ông nhấn mạnh.

Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết đàm phán thương mại với Mỹ đang bước vào giai đoạn căng thẳng. Ông thừa nhận rằng Canada vẫn đang hy vọng đạt được một mức thuế thấp hơn con số 35% mà ông Trump đã công bố đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada. Các quan chức Canada đang tích cực đàm phán với Mỹ để tìm kiếm một thỏa thuận thương mại tốt hơn.

Các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay, khi mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây. Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Vậy chính xác thì các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành như thế nào? Điều gì diễn ra trong các phòng họp kín?

Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng.

Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’.

Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận.

Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận.

Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn.

Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen dự kiến sẽ có cuộc gặp quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Scotland vào ngày 27/7. Cuộc gặp này đang thu hút sự chú ý của giới chức châu Âu và các nhà ngoại giao, những người đang kỳ vọng rằng hai bên sẽ đạt được thỏa thuận khung về thương mại trong cuối tuần này.

Tuy nhiên, ông Trump tỏ ra thận trọng khi dự báo khả năng đạt thỏa thuận thương mại với châu Âu, chỉ khoảng 50% hoặc thấp hơn. Ông cho rằng đây là một thỏa thuận lớn và Liên minh châu Âu (EU) có khả năng đạt được điều này. Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và châu Âu trong vài tháng qua đã khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng. Nhưng nếu thỏa thuận thương mại được hoàn thiện, nhiều nhà đầu tư có thể sẽ quay lại thị trường.

Các nguồn tin từ các quan chức và nhà ngoại giao cho biết thỏa thuận có thể bao gồm giảm thuế nhập khẩu về 15% đối với tất cả hàng hóa EU vào Mỹ, trong khi thuế với nhôm và thép sẽ là 50%. Sự lạc quan của nhà đầu tư khi căng thẳng thương mại hạ nhiệt đã giúp thị trường chứng khoán Mỹ liên tiếp lập đỉnh trong tháng này. Tuy nhiên, hiện tại, các nhà đầu tư vẫn đang quan sát tình hình khi hạn chót 1/8 đang đến gần, khi các nước không đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ sẽ bị áp mức thuế mới.

Hiện tại, EU đang chịu thuế 10% với toàn bộ hàng hóa vào Mỹ, trong khi thuế với nhôm và thép là 50%, xe hơi và phụ tùng xe hơi là 25%. Các loại thuế của Mỹ hiện tác động đến 380 tỷ euro (420 tỷ USD) hàng hóa châu Âu, tương đương khoảng 70% hàng xuất khẩu của khu vực này.

Hy vọng về một thỏa thuận với châu Âu tăng lên sau khi ông Trump thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Nhật Bản hồi đầu tuần. Dự báo thỏa thuận với châu Âu cũng có thể giảm thuế xe hơi về 15%, và mức thuế đối ứng mới có thể về 15% với toàn bộ hàng hóa châu Âu.

Trước đó, ông Trump cũng đã thể hiện mong muốn đạt được thỏa thuận thương mại với châu Âu, nói rằng khả năng đạt thỏa thuận chỉ khoảng 50% hoặc thấp hơn. Ông cũng cho biết rằng thỏa thuận này sẽ là một thỏa thuận lớn và EU có khả năng đạt được điều đó.

Trong bối cảnh hiện tại, các nhà đầu tư đang chờ đợi kết quả của cuộc gặp giữa ông Trump và bà von der Leyen. Nếu đạt được thỏa thuận thương mại, đây sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc giảm căng thẳng thương mại giữa Mỹ và châu Âu, và có thể giúp thị trường chứng khoán tiếp tục tăng trưởng.

Trong một diễn biến mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Philippines vào ngày 22-7, sau cuộc gặp gỡ với Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. tại Nhà Trắng. Thỏa thuận này cho phép Mỹ áp mức thuế quan 19% đối với hàng hóa từ Philippines, giảm nhẹ từ mức 20% như dự kiến ban đầu. Đổi lại, Philippines sẽ mở cửa thị trường và áp thuế 0% đối với hàng hóa Mỹ.

Tổng thống Marcos Jr. đánh giá cao thành tựu này, cho rằng mức giảm 1% có vẻ nhỏ nhưng thực sự là một thành công đáng kể trong bối cảnh hiện nay. Các nhà phân tích nhận định rằng thỏa thuận này mang lại sự chắc chắn hơn trong thương mại cho Philippines, một đồng minh lâu đời của Mỹ tại Thái Bình Dương.

Trước đó, Mỹ cũng đã đạt được thỏa thuận tương tự với Indonesia, với mức thuế quan 19% cho hàng hóa Indonesia. Tổng thống Trump tự hào tuyên bố rằng thỏa thuận này cho phép Mỹ bảo vệ hoạt động sản xuất trong nước trong khi vẫn có được quyền tiếp cận thị trường rộng lớn.

Một thỏa thuận đột phá khác là với Nhật Bản, khi Tokyo sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ và Mỹ sẽ nhận được 90% lợi nhuận. Nhật Bản sẽ trả thuế đối ứng với mức 15%. Thông tin chi tiết về thỏa thuận này vẫn chưa được công bố, nhưng nó được xem là một bước tiến quan trọng trong quan hệ thương mại giữa hai nước.

Trong bối cảnh hạn chót ngày 1-8 để áp thuế quan cao hơn đang đến gần, các nước châu Á khác đang lo ngại về áp lực cạnh tranh. Hàn Quốc và Đài Loan đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) vừa hạ dự báo tăng trưởng cho các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á – Thái Bình Dương, còn 4,7% năm 2025 và 4,6% năm 2026. ADB cảnh báo triển vọng khu vực có thể xấu đi nếu căng thẳng thương mại và thuế quan leo thang.

Cuộc đàm phán thương mại giữa các nước đang diễn ra gấp rút trước thời hạn 1-8. Thái Lan hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận với Mỹ về giảm mức thuế quan 36% trước thời hạn này. ADB và các chuyên gia kinh tế đang theo dõi sát sao tình hình, khuyến cáo các nước cần tìm kiếm giải pháp hòa bình và hợp tác để giảm thiểu tác động tiêu cực từ căng thẳng thương mại.

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đang phải đối mặt với áp lực từ chức ngày càng tăng sau thất bại của Đảng Dân chủ tự do (LDP) tại cuộc bầu cử Thượng viện ngày 20-7. Theo báo Yomiuri, ông Ishiba đang cân nhắc việc từ chức tùy thuộc vào kết quả đàm phán thương mại với Mỹ.

Trong cuộc họp với các cộng sự thân cận vào tối 22-7, Thủ tướng Nhật Bản cho biết sẽ trình bày cách chịu trách nhiệm về thất bại trên sau khi đạt được giải pháp cho đàm phán thương mại. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị đẩy nhanh sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đạt thỏa thuận thương mại với Tokyo vào sáng 23-7.

Ông Ishiba sẽ có cuộc họp then chốt với ba cựu thủ tướng có ảnh hưởng lớn trong LDP để thảo luận về nguyên nhân dẫn đến kết quả bầu cử bết bát và yêu cầu hợp tác điều hành chính phủ. Tại cuộc bầu cử Thượng viện, liên minh cầm quyền của Đảng LDP và Komeito chỉ giành 47 ghế, kém mốc 50 ghế cần thiết để duy trì thế đa số tại Thượng viện Nhật Bản.

Thất bại này làm suy yếu vị thế của ông Ishiba và tạo ra rạn nứt sâu sắc trong nội bộ đảng cầm quyền. Cứu cánh duy nhất cho ông Ishiba là phản ứng tích cực của giới chính trị, doanh nghiệp và người dân Nhật Bản với thỏa thuận thương mại Tokyo vừa đạt với Washington.

Theo tuyên bố của ông Trump, Tokyo cam kết đầu tư 550 tỉ USD vào Mỹ để đổi lấy mức giảm thuế quan từ 25% xuống còn 15%. Thỏa thuận cũng bao gồm việc Nhật Bản mở cửa thị trường cho ô tô, nông sản Mỹ và thành lập liên doanh khí tự nhiên hóa lỏng tại Alaska.

Phản ứng tích cực trên thị trường tài chính Nhật Bản đã tạo ra hy vọng cho ông Ishiba, nhưng ông vẫn tỏ ra thận trọng với thỏa thuận mới đạt được. Thủ tướng Nhật Bản vẫn cần thời gian để đánh giá kỹ lưỡng thỏa thuận và xem liệu nó có thể giúp ông giải quyết những vấn đề đang tồn tại trong nước hay không.

Hiện tại, tương lai chính trị của ông Ishiba vẫn còn nhiều bất ổn. Cuộc họp với các cựu thủ tướng sẽ là một bước quan trọng trong việc xác định hướng đi tiếp theo của ông và Đảng LDP. Một số chuyên gia nhận định rằng ông Ishiba có thể sẽ phải từ chức trong thời gian tới nếu tình hình chính trị không được cải thiện.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ, ông Howard Lutnick, mới đây đã lên tiếng khẳng định rằng thời hạn các nước phải trả thuế nhập khẩu cho hàng hóa vào Mỹ sẽ không có thay đổi thêm. Phát biểu này được ông Lutnick đưa ra trong một cuộc phỏng vấn với CBS News vào ngày 20/7.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hai lần lùi thời hạn áp thuế đối ứng ở mức cao với các đối tác thương mại, sau khi công bố chính sách này vào ngày 2/4. Lần đầu tiên là đến ngày 9/7 và hiện tại là sang đầu tháng 8. Tuy nhiên, ông Lutnick nhấn mạnh rằng việc bắt đầu thu thuế không đồng nghĩa với việc ‘Mỹ sẽ không tiếp tục đàm phán sau ngày này’.

Ông Lutnick cũng tỏ ra tự tin về khả năng đạt được thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU). ‘Hai đối tác thương mại lớn nhất thế giới đang đàm phán với nhau. Chúng tôi sẽ có thỏa thuận. Tôi tự tin là như vậy’, ông nói.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ cũng cho biết các nước nhỏ ‘ở Mỹ Latin, Caribbean, châu Phi’ sẽ chỉ chịu mức thuế cơ bản là 10%. Điều này có thể giúp nhiều nước chưa nhận thư báo thuế của Mỹ thở phào. Trước đó, ông Trump từng cho biết mức chung cho các đối tác thương mại nhỏ sẽ là ‘hơn 10% một chút’.

Trong khi đó, ông Lutnick khẳng định ‘các đối tác lớn sẽ phải mở cửa thị trường, hoặc trả mức thuế công bằng cho Mỹ’. Ông cũng dự báo Tổng thống Trump sẽ đàm phán lại Hiệp định Thương mại Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) mà 3 nước đã ký kết trong nhiệm kỳ đầu của ông.

Đến nay, 26 quốc gia đã được thông báo mức thuế nhập khẩu mới khi bán hàng sang Mỹ, bắt đầu từ ngày 1/8. Mức mới dao động từ 19-50%, phần lớn bằng hoặc tương đương ngưỡng công bố ngày 2/4. Hiện tại, các nước đều chịu thuế 10% khi bán hàng sang Mỹ. Nhiều đối tác thương mại đang đẩy nhanh tốc độ đàm phán với Mỹ, để giảm mức thuế phải chịu.

Đến nay, Mỹ mới công bố đạt thỏa thuận với Anh, Trung Quốc, Việt Nam và Indonesia. CBS News đưa tin về những phát biểu của ông Lutnick.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Indonesia, theo đó giảm thuế nhập khẩu từ 32% xuống 19% cho hàng hóa Indonesia xuất khẩu sang Mỹ. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ thương mại giữa hai quốc gia.

Đổi lại, Mỹ sẽ được miễn thuế và các rào cản phi thuế quan cho hàng hóa vào Indonesia, cùng với đó là Indonesia sẽ tăng mua hàng chục tỷ USD sản phẩm của Mỹ. Ông Trump mô tả thỏa thuận này là ‘tuyệt vời’ và ‘lần đầu tiên trong lịch sử’ mở cửa toàn bộ thị trường Indonesia cho Mỹ.

Theo thỏa thuận, Indonesia cam kết mua 15 tỷ USD năng lượng, 4,5 tỷ USD nông sản Mỹ, cùng 50 máy bay Boeing, phần lớn là dòng 777. Thông tin này đã được CEO hãng hàng không quốc doanh Indonesia Garuda xác nhận hồi đầu tháng.

Trước đó, Indonesia nằm trong nhóm nước đầu tiên nhận thư báo thuế của Mỹ với mức thuế 32% áp dụng cho hàng xuất khẩu sang Mỹ. Bộ trưởng Điều phối Các vấn đề kinh tế Indonesia Airlangga Hartarto cho biết nước này đã đề xuất giảm thuế với hàng xuất khẩu chủ chốt của Mỹ xuống gần 0%.

Đổi lại, Jakarta muốn Washington giảm thuế ưu đãi cho hàng xuất khẩu chủ lực của họ như điện tử, dệt may và giày dép. Indonesia cũng chào mời Mỹ đầu tư vào các dự án khai thác khoáng sản mà nước này có trữ lượng lớn, như đồng, nickel và bauxite.

Indonesia là một trong 25 đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, với kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của hai nước đạt hơn 38 tỷ USD năm ngoái. Thặng dư thương mại của Indonesia với Mỹ là 17,9 tỷ USD.

Việc đạt được thỏa thuận thương mại này được xem là một thành công lớn cho chính quyền ông Trump trong việc thúc đẩy quan hệ thương mại với các nước Đông Nam Á. Indonesia là thị trường lớn và đang phát triển nhanh chóng, và thỏa thuận này có thể giúp Mỹ tăng cường xuất khẩu sang thị trường này.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại về tác động của thỏa thuận này đối với các ngành công nghiệp trong nước của Mỹ. Họ cho rằng việc giảm thuế nhập khẩu có thể dẫn đến sự gia tăng nhập khẩu hàng hóa từ Indonesia, và điều này có thể gây ra thiệt hại cho các ngành công nghiệp Mỹ.