Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Làn sóng sa thải hàng loạt trong ngành công nghệ gần đây đã khiến hàng ngàn kỹ sư phần mềm mất việc. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng lỗi không hoàn toàn do trí tuệ nhân tạo (AI). Nhiều người trong ngành công nghệ tin rằng có những yếu tố khác đóng góp vào tình trạng này.

Marc Kriguer, một kỹ sư phần mềm với 28 năm kinh nghiệm, chia sẻ rằng ông đã bị sa thải 4 lần. Tuy nhiên, ông khẳng định AI không phải là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sa thải hàng loạt. Theo ông, nguyên nhân sâu xa của các đợt sa thải là do các công ty tuyển dụng quá nhanh và quá nhiều, dẫn đến chi phí vượt quá doanh thu.

Ông Kriguer cũng cho rằng kỹ sư phần mềm thường bị nhắm đến vì mức lương cao. Khi cần cắt giảm chi phí, các kỹ sư thường bị sa thải. Điều này cho thấy rằng các công ty đang tìm cách tối ưu hóa chi phí và tăng cường hiệu quả.

Dylan Serota, CEO của nền tảng tuyển dụng Terminal, có quan điểm khác về vấn đề này. Ông cho rằng AI không thay thế kỹ sư phần mềm mà đang làm thay đổi bản chất công việc. Ông cho biết các CTO trong ngành đều đồng thuận rằng AI giúp tăng năng suất, nhưng vẫn cần con người để xử lý các vấn đề phức tạp, sáng tạo và mang tính chiến lược.

Các công ty lớn như Microsoft và IBM đã thực hiện các đợt sa thải hàng loạt. Microsoft đã công bố kế hoạch cắt giảm khoảng 9.000 nhân viên vào năm 2025 trong quá trình tái cấu trúc để tăng cường đầu tư vào AI. IBM cũng sa thải khoảng 8.000 nhân sự, chủ yếu thuộc bộ phận nhân sự, vốn được thay thế bằng các hệ thống AI tự động hóa quá trình tuyển dụng và quản lý nhân viên.

Các chuyên gia cho rằng AI không phải là ‘kẻ thù’ của kỹ sư phần mềm. Daron Acemoglu, nhà kinh tế học MIT, cho rằng AI hiện tại chỉ ảnh hưởng đến khoảng 5% công việc và chưa đủ khả năng thay thế hoàn toàn con người. Ông cảnh báo rằng việc quá kỳ vọng vào AI có thể dẫn đến sai lầm chiến lược, và kêu gọi phát triển AI theo hướng hợp tác với con người, thay vì thay thế.

Marc Kriguer cũng cho rằng AI chưa thể thay thế con người, thậm chí cả viết mã nguồn. Ông nhận định rằng nhiều công việc hiện nay yêu cầu kinh nghiệm với AI, nhưng ông không cảm thấy bị loại khỏi thị trường.

Dù đã mất việc nhiều lần, Marc Kriguer chưa bao giờ thất nghiệp quá 5 tháng. Hiện tại, ông đã nộp đơn cho khoảng 40 công ty và tham gia phỏng vấn tại 15 nơi. Ông nhận định rằng thị trường vẫn còn cơ hội cho kỹ sư phần mềm, và họ sẽ cần thích nghi với vai trò mới, kết hợp tư duy hệ thống, sáng tạo và khả năng làm việc cùng AI.

Thị trường lao động Thủ đô 6 tháng đầu năm 2025: Tín hiệu khởi sắc và nỗ lực giảm thất nghiệp

Trong 6 tháng đầu năm 2025, thị trường lao động Hà Nội đã ghi nhận những tín hiệu tích cực với việc giảm số lượng người có quyết định hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Điều này cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt và linh hoạt của chính quyền thành phố, cùng sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chuyên môn trong công tác kết nối cung – cầu lao động đã mang lại kết quả khả quan.

Bảo hiểm thất nghiệp – điểm tựa an sinh

Theo thống kê từ Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2025, có 34.210 người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, giảm so với con số 37.029 cùng kỳ năm 2024. Thành phố đã ban hành quyết định hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp cho 31.000 người, với tổng kinh phí chi trả hơn 1.166 tỷ đồng, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, 100% người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm thất nghiệp đều được tư vấn, hỗ trợ tìm kiếm việc làm mới, giúp rút ngắn thời gian thất nghiệp và tạo điều kiện nhanh chóng quay lại thị trường lao động.

Hoạt động kết nối việc làm được triển khai mạnh mẽ

Một yếu tố quan trọng khác là hoạt động kết nối việc làm được triển khai mạnh mẽ và sáng tạo. Trong 6 tháng qua, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội đã tổ chức 128 phiên giao dịch việc làm với nhiều hình thức đa dạng, thu hút 4.084 đơn vị, doanh nghiệp cùng gần 40.000 lượt lao động tham gia phỏng vấn trực tiếp. Kết quả, 15.800 người đã được tuyển dụng ngay sau khi kết thúc các phiên giao dịch.

Không chỉ tập trung vào thị trường nội địa, Hà Nội còn tích cực đưa lao động ra nước ngoài làm việc có thời hạn. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã giải quyết cho 2.100 lao động đi làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) theo hợp đồng.

Mục tiêu ổn định và phát triển thị trường lao động

Để hỗ trợ người lao động, đặc biệt là nhóm yếu thế, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều chính sách tín dụng ưu đãi. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã ủy thác gần 2.900 tỷ đồng qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay đối với người nghèo và các đối tượng chính sách.

Bước sang nửa cuối năm 2025, Hà Nội tiếp tục đặt mục tiêu ổn định thị trường lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức. Thành phố sẽ tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đẩy mạnh số hóa và cải cách thủ tục hành chính trong tiếp nhận, xử lý hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp.

Với sự chỉ đạo quyết liệt, chính sách đồng bộ và hệ thống dịch vụ việc làm ngày càng chuyên nghiệp, Hà Nội đã và đang triển khai hiệu quả chính sách bảo hiểm thất nghiệp, không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn góp phần quan trọng vào ổn định và phát triển kinh tế – xã hội.

Thị trường lao động vào cuối năm đang trải qua một giai đoạn phức tạp, đan xen giữa những cơ hội và thách thức. Các chuyên gia nhận định rằng, mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp đang tăng cường nhu cầu tuyển dụng lao động trong các lĩnh vực khác nhau. Điều này mở ra cơ hội cho người lao động tìm kiếm các vị trí việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn.

Xu hướng tăng nhu cầu tuyển dụng lao động ở nhiều doanh nghiệp cho thấy sự phục hồi và ổn định của thị trường. Các lĩnh vực như công nghệ thông tin, dịch vụ, sản xuất và xuất khẩu đang có nhu cầu tuyển dụng cao. Người lao động có cơ hội thay đổi công việc hoặc tìm kiếm vị trí mới phù hợp với kỹ năng và kinh nghiệm của mình, đồng thời có thể đạt được mức lương tốt hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, thị trường lao động cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn là sự chênh lệch về kỹ năng và chất lượng lao động. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lao động có kỹ năng phù hợp với yêu cầu của công việc. Điều này đòi hỏi người lao động cần phải không ngừng nâng cao kỹ năng và trình độ chuyên môn để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Ngoài ra, sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ và nhu cầu của thị trường cũng đặt ra thách thức cho cả người lao động và doanh nghiệp. Người lao động cần phải liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng mới để không bị tụt lùi. Đối với doanh nghiệp, việc đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trở nên quan trọng hơn bao giờ hết để đảm bảo có được đội ngũ lao động chất lượng cao.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, việc phân tích và dự báo nhu cầu lao động trở nên thiết yếu. Các cơ quan quản lý và chuyên gia cần phải theo dõi sát sao tình hình kinh tế – xã hội, các chính sách và quy định ảnh hưởng đến thị trường lao động. Điều này sẽ giúp đưa ra những quyết sách phù hợp nhằm hỗ trợ hiệu quả cho quá trình phát triển kinh tế – xã hội.

Đặc biệt, việc xây dựng chính sách hỗ trợ đào tạo và phát triển kỹ năng cho người lao động cần được quan tâm. Điều này không chỉ giúp người lao động tăng cơ hội việc làm mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng lao động, từ đó tăng năng suất lao động và sức cạnh tranh trên thị trường.

VietnamPlus đưa tin, để tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động vượt qua khó khăn, Chính phủ đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao chất lượng lao động.

Chính phủ Mỹ vừa công bố mức thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu, mang lại tin vui cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc phục hồi sản xuất và xuất khẩu. Trước đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tạm ngừng sản xuất do lo ngại về mức thuế cao từ Mỹ, dẫn đến mất đơn hàng xuất khẩu. Thông tin mới từ Chính phủ Mỹ đã giúp doanh nghiệp yên tâm tái sản xuất, và thị trường lao động cũng dần sôi động trở lại.

Các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa xuất khẩu sang thị trường Mỹ đã có thể tái khởi động sản xuất, đồng thời các doanh nghiệp cũng bắt đầu nhận được đơn hàng trở lại từ các đối tác Mỹ. Ông Vương Siêu Tín, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ Bình Dương, cho biết các doanh nghiệp trong hiệp hội đã có thêm nhiều đối tác liên hệ, ký hợp tác, đây là tín hiệu đáng mừng để ổn định sản xuất và lấy lại đà tăng trưởng.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với áp lực chia sẻ thuế và nỗi lo hạ tầng. Do đó, nhiều doanh nghiệp đã chủ động tìm kiếm và mở rộng sang các thị trường mới tiềm năng khác. Bên cạnh nỗ lực tự thân của doanh nghiệp, họ cũng mong muốn cơ quan chức năng hỗ trợ để có thể tìm kiếm được đơn hàng thông qua các hội nghị xúc tiến thương mại.

Bà Huỳnh Đinh Khánh Linh, Giám đốc Trung tâm Thương mại Thế giới Bình Dương, khẳng định trung tâm sẽ chủ động kết nối với các sở, ngành để tổ chức các hội nghị xúc tiến thương mại, giúp doanh nghiệp có thêm cơ hội mới, tiếp cận các thị trường mới. Xem thêm thông tin về thương mại Việt Nam

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn lo ngại về hạ tầng giao thông chưa đồng bộ và chi phí cảng biển cao, dẫn đến chi phí vận chuyển tăng cao. Ông Lê Văn Danh, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, thừa nhận hạ tầng giao thông đang là điểm nghẽn lớn nhất trong hoạt động phát triển logistics và đang phối hợp với các đơn vị liên quan để rà soát, đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hạ tầng giao thông.

Về vấn đề này, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, việc cải thiện hạ tầng giao thông là rất quan trọng để giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận chuyển và tăng cường cạnh tranh. Đọc thêm về hạ tầng giao thông Việt Nam

Trước mắt, các doanh nghiệp cần tập trung vào việc phục hồi sản xuất và xuất khẩu, đồng thời cơ quan chức năng cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tìm kiếm đơn hàng và cải thiện hạ tầng giao thông. Truy cập trang web của Bộ Công Thương để biết thêm thông tin về hỗ trợ doanh nghiệp

Tóm lại, thông tin mới từ Chính phủ Mỹ về mức thuế đã giúp doanh nghiệp Việt Nam yên tâm tái sản xuất và xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm áp lực chia sẻ thuế và nỗi lo hạ tầng. Cơ quan chức năng cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tìm kiếm đơn hàng và cải thiện hạ tầng giao thông.

Tác động từ các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong 6 tháng cầm quyền đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai đang dần hiện rõ trong nền kinh tế nước này. Wall Street Journal cho rằng những tác động này chưa đủ lớn để khiến kinh tế Mỹ đi chệch hướng, nhưng trên thực tế, nền kinh tế lớn nhất thế giới đã trụ vững trong thương chiến tốt hơn nhiều so với dự báo của giới chuyên gia. Tuy nhiên, khoảng thời gian mà chính sách của ông Trump không để lại tác động nào trong các dữ liệu kinh tế cứng có vẻ đã đi đến hồi kết.

Những dấu hiệu đáng lo ngại bắt đầu xuất hiện khi giá cả các mặt hàng nhập khẩu chủ chốt như đồ nội thất và quần áo ghi nhận mức tăng mạnh. Số liệu lạm phát tháng 6 công bố ngày 15/7 cho thấy mức tăng so với cùng kỳ năm ngoái của chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là 2,7%. Theo một báo cáo của ngân hàng UBS, giá của các hàng hóa trong rổ hàng hóa tính lạm phát lõi của Mỹ đã tăng với tốc độ hàng tháng nhanh nhất trong 3 năm trở lại đây.

Thị trường lao động cũng bắt đầu cho thấy những dấu hiệu suy yếu. Tăng trưởng việc làm trong số liệu chính thức dường như đã chậm lại trong các ngành công nghiệp phụ thuộc nhiều vào lao động nhập cư bất hợp pháp. Lực lượng lao động là người sinh ra ở nước ngoài đã giảm đáng kể kể từ tháng 3. Gần đây, người nhập cư gần đây dường như ngại tham gia các cuộc khảo sát hàng tháng về tình hình việc làm do Bộ Lao động Mỹ thực hiện.

Các số liệu thống kê cho thấy người Mỹ vẫn đang chi tiêu và các nhà tuyển dụng vẫn tiếp tục tạo thêm việc làm. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu tất cả những yếu tố tích cực đó có duy trì được hay không – và nếu không, nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tiếp tục giữ được nhịp độ tăng trưởng này trong bao lâu.

Dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu khổng lồ của ông Trump mà Quốc hội Mỹ thông qua gần dây cũng có thể hỗ trợ tăng trưởng kinh tế Mỹ ở một số phương diện. Tuy nhiên, giới chức chính quyền ông Trump vẫn phản bác quan điểm của giới chuyên gia rằng các nhà nhập khẩu rốt cục sẽ đẩy thuế quan về phía người tiêu dùng.