Trong bối cảnh hiện nay, việc định hướng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đang trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, giáo dục phổ thông đang đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai cho thế hệ trẻ. Một trong những hướng đi được xem là phù hợp và đã được giới chuyên gia đề cập đến là mô hình trường trung học phổ thông kỹ thuật hoặc trường trung học phổ thông kết hợp với chương trình giáo dục nghề nghiệp.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã chia sẻ quan điểm về vấn đề này. Theo ông, mô hình trường trung học phổ thông kỹ thuật hoặc trường trung học phổ thông có những lớp học chương trình giáo dục phổ thông đồng thời có những lớp học nghề là hướng đi phù hợp với nhu cầu phát triển nguồn nhân lực và định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Điều này không chỉ phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục hiện đại mà còn đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động trong giai đoạn hiện nay.

Ông Nam cho biết, mô hình này có nhiều ưu điểm. Thứ nhất, nó góp phần thúc đẩy phân luồng hiệu quả từ bậc phổ thông. Điều này có nghĩa là học sinh có thể lựa chọn con đường học tập phù hợp với khả năng và sở thích của mình ngay từ khi còn đang học phổ thông. Thứ hai, mô hình này mở rộng cơ hội học tập và phát triển kỹ năng nghề nghiệp cho học sinh sau khi tốt nghiệp. Bằng cách kết hợp giữa giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp, học sinh có thể tích lũy kiến thức và kỹ năng cần thiết để tham gia vào thị trường lao động một cách tự tin và hiệu quả hơn.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng thành công mô hình này và đã thu được những kết quả tích cực. Việc kết hợp giáo dục phổ thông với giáo dục nghề nghiệp không chỉ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực mà còn góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ. Tại Việt Nam, việc triển khai mô hình này cũng đang được xem xét và nghiên cứu để có thể sớm được áp dụng trong thời gian tới.

Tổng kết lại, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam, việc phát triển mô hình trường trung học phổ thông kỹ thuật hoặc trường trung học phổ thông kết hợp với chương trình giáo dục nghề nghiệp là một giải pháp quan trọng để định hướng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Qua đó, học sinh có thể có nhiều cơ hội để phát triển và tích lũy những kỹ năng cần thiết cho tương lai. Đại học Quốc gia Hà Nội và các cơ quan liên quan sẽ tiếp tục nghiên cứu và phát triển mô hình này để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong thời gian tới.

Xu hướng lao động tay nghề tìm kiếm cơ hội việc làm ở nước ngoài đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại cho các ngành công nghiệp nội địa của Indonesia. Hiện tượng “chảy máu chất xám” đang gia tăng khi nhiều người trẻ trình độ cao rời bỏ quê hương để tìm kiếm việc làm tốt hơn ở nước ngoài.

Anh Hirdan Radityatama Putra Laisa, 28 tuổi, là một trong số những người trẻ đó. Tốt nghiệp Đại học Indonesia năm 2019, hiện anh làm việc tại Tokyo với mức thu nhập 6 triệu yên/năm (khoảng 41.600 USD), gấp gần 6 lần so với mức lương của một người cùng trình độ và kỹ năng làm việc ở Indonesia. Laisa cho biết nhiều bạn của anh cũng đang tìm kiếm cơ hội làm việc ở nước ngoài.

Trong nhiều thập kỷ, Indonesia là quốc gia cung cấp nhiều người giúp việc và lao động phổ thông nhất thế giới. Tuy nhiên, những năm gần đây, ngày càng nhiều người trẻ trình độ cao như Laisa xuất ngoại tìm việc làm tốt hơn ở Nhật, Australia, Singapore… Điều này khiến giới lãnh đạo doanh nghiệp lo ngại về nguy cơ chảy máu chất xám.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), tỷ lệ nhập học bậc đại học, cao đẳng, trường nghề của Indonesia đã tăng từ 16% năm 2003 lên 45% năm 2023. Tuy nhiên, nhiều cử nhân vẫn không tìm được việc tương xứng với kỹ năng. Nhà nghiên cứu Firman Budianto tại BRIN nhận định: “Indonesia có ngày càng nhiều người học vấn cao, nhưng lại thiếu công việc có mức lương cạnh tranh”. Điều này khiến lực lượng lao động trình độ cao sang nước ngoài làm việc.

Theo số liệu chính phủ, lương trung bình ở Indonesia chỉ đạt 3,09 triệu rupiah mỗi tháng (khoảng 190 USD) tính đến tháng 2/2024. Kết quả là lao động trình độ cao ra nước ngoài ngày càng nhiều. Năm 2024, số lao động di cư đã tốt nghiệp trung cấp nghề tăng 83% (4.505 người) và nhóm có bằng cử nhân tăng 2,3 lần (3.421 người), chiếm 2,7% tổng lao động đi xuất khẩu.

Dữ liệu từ cơ quan thống kê Indonesia cho thấy tỷ lệ thất nghiệp giảm từ 4,82% xuống 4,76% vào tháng 2. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp của lao động có bằng đại học là 5,25% trong năm 2024, cao hơn so với tỷ lệ thất nghiệp của lao động trình độ trung học phổ thông là 4,11%.

Nhật Bản đã trở thành điểm đến hấp dẫn đối với lao động Indonesia trình độ cao. Dữ liệu Bộ Tư pháp Nhật Bản cho thấy số người Indonesia là chuyên gia cấp cao và kỹ sư đã tăng từ 1.678 người năm 2016 lên 7.904 người năm 2024.

Để ngăn “chảy máu chất xám”, Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Indonesia Arsjad Rasjid kêu gọi doanh nghiệp cần nâng chuẩn quốc tế và đầu tư vào đổi mới để thu hút nhân tài. Một số doanh nghiệp nội địa đã tổ chức chương trình đào tạo kỹ sư công nghệ. Ví dụ, nhà cung cấp dịch vụ gọi xe và giao đồ ăn GoTo Group năm ngoái đã đào tạo 43 kỹ sư mới tốt nghiệp.

Giám đốc nhân sự GoTo Monica Lynn Mulyanto khẳng định đây là đầu tư chiến lược cho chủ quyền số và năng lực dài hạn. Tập đoàn khai thác quốc doanh Mind ID cũng triển khai nhiều chương trình phát triển nguồn nhân lực bao gồm đào tạo liên ngành, các cuộc thi đổi mới sáng tạo hỗ trợ phát triển nghề nghiệp và các chương trình chia sẻ kiến thức để chuẩn hóa thông tin và kiến thức chuyên môn.

Bộ trưởng Bộ Nhân lực Yassierli cho biết nếu người dân Indonesia muốn nâng cao kỹ năng và tìm việc làm tốt hơn ở nước ngoài, họ có thể đi. Nhưng trong tương lai, họ nên trở về xây dựng đất nước. Đây là thời điểm quan trọng để Indonesia cân nhắc chính sách giữ chân nguồn nhân lực chất lượng, xây dựng cơ hội việc làm trong nước và cải thiện hệ thống giáo dục – đào tạo để không bỏ lỡ “cơ hội vàng” từ dân số trẻ trình độ cao.