Trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi xanh trong ngành logistics đang trở thành xu thế toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường.

Ngành logistics Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng với tốc độ trung bình 14-16%/năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng GDP. Tuy nhiên, ngành vẫn đang phát triển âm thầm, thiếu vắng các doanh nghiệp quy mô lớn có khả năng dẫn dắt thị trường. Ông Trần Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, yêu cầu về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đã dần được các doanh nghiệp nhận thức nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế.

Ông Đặng Vũ Thành – Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) cho biết, chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95%, vẫn đang loay hoay với bài toán vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Chuyển đổi xanh không thể chỉ trông chờ từ phía doanh nghiệp. TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho biết, điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ. Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý, và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập. Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công.

Từ góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng, không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp logistics Việt Nam có thể tiếp cận được với các nguồn tài chính xanh và thực hiện chuyển đổi xanh một cách hiệu quả.

Do đó, để đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong ngành logistics, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cả doanh nghiệp, Nhà nước và các tổ chức tài chính. Điều này sẽ giúp ngành logistics Việt Nam phát triển bền vững và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Một số giải pháp cụ thể có thể được thực hiện để hỗ trợ chuyển đổi xanh trong ngành logistics, bao gồm: tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng logistics xanh, áp dụng công nghệ xanh trong hoạt động logistics, và xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh.

Trong thời gian tới, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cần tích cực chủ động trong việc chuyển đổi xanh, nhằm đáp ứng được các yêu cầu về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Sự hỗ trợ từ Nhà nước và các tổ chức tài chính sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp các doanh nghiệp đạt được mục tiêu này.

Cho thuê tài chính đang nổi lên như một giải pháp huy động vốn linh hoạt, cho phép doanh nghiệp tiếp cận máy móc và thiết bị hiện đại mà không cần phải thế chấp tài sản. Thay vì phải vay vốn từ ngân hàng, các doanh nghiệp có thể đề xuất với công ty tài chính mua tài sản và cho thuê lại với lãi suất tương đương với khoản vay trung và dài hạn. Giải pháp này được đánh giá là tối ưu, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc các doanh nghiệp có đặc thù với tài sản có giá trị lớn nhưng khó thế chấp tại ngân hàng.

Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl là một điển hình trong việc tận dụng lợi ích của hình thức cho thuê tài chính. Thay vì phải bỏ ra hàng chục tỷ đồng để đầu tư vào máy móc và thiết bị, công ty chỉ cần đề xuất danh mục máy móc, nhà cung cấp và mục đích sử dụng để công ty tài chính mua và cho thuê lại. Sau 3-5 năm trả gốc và lãi, doanh nghiệp sẽ sở hữu tài sản mà không cần phải thế chấp tài sản như khi vay vốn tại ngân hàng. Ông Đỗ Thịnh Thắng, Giám đốc Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl, chia sẻ rằng trong các ngành nghề đặc thù, tài sản có giá trị rất lớn nhưng lại khó thế chấp tại ngân hàng. Ví dụ, trong lĩnh vực kiểm định, một số trang thiết bị có giá trị vài tỷ đồng nhưng lại rất khó tìm đối tác mua nếu ngân hàng phát mại.

อย่างไรก็ตาม, sau hơn 15 năm phát triển, thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh mẽ do một số hạn chế. Chưa có công ty cho thuê tài chính nào được cấp phép mới và nguồn vốn của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu phụ thuộc vào ngân hàng, khiến họ khó khăn trong việc mở rộng và phát triển. Ông Nguyễn Thiều Sơn, Tổng Giám đốc Công ty Cho thuê tài chính BIDV SuMi-Trust, cho rằng quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc các công ty tài chính chỉ được vay ngân hàng thương mại dưới 12 tháng là một hạn chế. Trong khi đó, họ cấp tín dụng đầu ra trên 12 tháng. Ông Sơn cũng đề xuất cần thiết phải mở kênh phát hành trái phiếu cho các công ty cho thuê tài chính.

Một vấn đề khác khiến thị trường cho thuê tài chính chưa phát triển mạnh mẽ là niềm tin thị trường còn hạn chế. Ông Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu, cho rằng chương trình leasing rất phổ biến tại các nước tiên tiến nhưng chưa phổ biến tại Việt Nam do thiếu sự tin tưởng giữa hai bên: bên cho thuê và bên đi thuê. Nhiều trường hợp tại Việt Nam, bên thuê đã đem bán tài sản dù không sở hữu, dẫn đến gian lận và không trả lại thiết bị cho bên cho thuê.

Nếu Việt Nam phát triển thị trường cho thuê tài chính tương xứng với tiềm năng, có thể thành lập 400 công ty cho thuê tài chính và mở rộng quy mô dư nợ lên 300-500 ngàn tỷ đồng sau 5 năm. Khi đó, dịch vụ cho thuê tài chính sẽ trở thành kênh tiếp sức mạnh mẽ cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc phát triển thị trường cho thuê tài chính cũng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính để xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và tin cậy.