Lo ngại về các chính sách mới đang khiến hàng trăm nhà khoa học và lao động trình độ cao tại Mỹ cân nhắc rời bỏ quê hương, làm dấy lên nguy cơ chảy máu chất xám. Nhà sử học Brian Sandberg là một trong số những cá nhân đang xem xét lựa chọn này, khi ông đã nộp đơn vào chương trình ‘tị nạn khoa học’ của Đại học Aix-Marseille (Pháp), cùng gần 300 nhà nghiên cứu khác.

Ông Sandberg cho biết rằng toàn bộ hệ thống nghiên cứu và giáo dục đại học ở Mỹ đang bị lung lay. Sự bất an này không chỉ dừng lại ở lĩnh vực khoa học, mà còn lan tỏa trong cộng đồng nghiên cứu. Một khảo sát gần đây của tạp chí Nature đã chỉ ra rằng hơn 75% trong số 1.600 nhà khoa học Mỹ đang cân nhắc rời khỏi đất nước do các chính sách mới.

Làn sóng bất an này bắt nguồn từ việc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS) sa thải 10.000 nhân viên, bao gồm cả các nhà khoa học từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) và Viện Ung thư Quốc gia, cùng với việc cắt giảm ngân sách nghiên cứu. Những thay đổi này đã tạo ra một môi trường làm việc bất ổn và đầy thách thức cho các nhà khoa học Mỹ.

Các nhà khoa học Mỹ đang tìm kiếm một môi trường làm việc tự do và ổn định ở nước ngoài, đặc biệt là ở Pháp. Đại học Aix-Marseille (Pháp) đã nhận được hàng trăm hồ sơ từ các viện nghiên cứu danh tiếng như Johns Hopkins, NASA, và các đại học lớn như Columbia, Yale và Stanford. Chủ tịch Đại học Aix-Marseille, ông Éric Berton, cho biết đây là một khoảnh khắc lịch sử, khi các nhà khoa học Mỹ tìm đến Pháp để có không gian tự do nghiên cứu.

Nhiều ứng viên Mỹ yêu cầu giấu tên vì lo ngại bị trả đũa. Các nhà khoa học mô tả một môi trường làm việc đầy bất ổn, khi chính phủ cắt tài trợ và kiểm duyệt nội dung. Một số nhà khoa học khác cũng chia sẻ về khó khăn khi phải từ bỏ sự nghiệp và gia đình để tìm kiếm cơ hội mới.

James, một nhà nghiên cứu khí hậu, cùng vợ đều có tên trong danh sách rút gọn. Ông đối mặt với nguy cơ phải từ bỏ sự nghiệp hàng chục năm ở Mỹ. ‘Tôi biết ơn vì có cơ hội này, nhưng cũng rất buồn vì tôi lại cần đến nó’, ông chia sẻ. Với những thay đổi đang diễn ra, không có gì đảm bảo rằng các nhà khoa học Mỹ sẽ tìm thấy sự ổn định và tự do mà họ đang tìm kiếm.

Xu hướng chảy máu chất xám này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cộng đồng nghiên cứu và giáo dục đại học tại Mỹ. Trong khi đó, các quốc gia như Pháp đang sẵn sàng chào đón những tài năng này với những cơ hội mới và môi trường làm việc tự do.

Được biết, chương trình ‘tị nạn khoa học’ của Đại học Aix-Marseille (Pháp) là một sáng kiến nhằm cung cấp cho các nhà khoa học Mỹ một môi trường làm việc ổn định và tự do. Thông tin về chương trình này có thể được tìm thấy tại https://www.univ-amu.fr/.

Từ ngày 1/8/2025, hàng loạt chính sách mới về kinh tế – xã hội sẽ có hiệu lực, tác động đến nhiều mặt của đời sống. Những thay đổi này bao gồm các quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, xác định trị giá hải quan hàng hóa xuất khẩu, hỗ trợ người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số, mức đóng bảo hiểm y tế, kết nối và chia sẻ dữ liệu trong giao dịch điện tử của cơ quan Nhà nước, và nhiều quy định khác.

Cụ thể, Nghị định số 119/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025, quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Theo đó, các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính có trách nhiệm xây dựng và thực hiện các biện pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với hạn ngạch được phân bổ. Điều này thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các biện pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, Nghị định số 167/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, quy định về trị giá hải quan của hàng hóa xuất khẩu. Theo đó, trị giá hải quan của hàng hóa xuất khẩu là giá bán của hàng hóa tính đến cửa khẩu xuất, không bao gồm phí bảo hiểm quốc tế và phí vận tải quốc tế. Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc xác định giá trị hàng hóa xuất khẩu.

Bên cạnh đó, Nghị định số 179/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, quy định về mức hỗ trợ đối với người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số, an toàn thông tin mạng, an ninh mạng. Theo đó, người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số sẽ được hỗ trợ 5 triệu đồng/tháng. Điều này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số.

Cũng từ ngày 15/8/2025, Nghị định số 188/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế có hiệu lực. Theo đó, mức đóng bảo hiểm y tế sẽ được điều chỉnh, với mức đóng hằng tháng của đối tượng quy định tại các điểm a, c, d và e khoản 1 Điều 12 của Luật Bảo hiểm y tế bằng 4,5% tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế.

Từ ngày 15/8/2025, Nghị định số 194/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Giao dịch điện tử về cơ sở dữ liệu quốc gia, kết nối và chia sẻ dữ liệu, dữ liệu mở phục vụ giao dịch điện tử của cơ quan Nhà nước có hiệu lực. Theo đó, dữ liệu trong cơ quan Nhà nước phải được chia sẻ cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong các trường hợp cần thiết. Điều này giúp tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng dữ liệu công.

Cuối cùng, Nghị định số 196/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung về chứng nhận lãnh sự, hợp pháp hóa lãnh sự có hiệu lực từ ngày 3/8/2025. Theo đó, các giấy tờ được miễn hợp pháp hóa lãnh sự gồm giấy tờ, tài liệu được miễn hợp pháp hóa lãnh sự theo điều ước quốc tế, giấy tờ, tài liệu được chuyển giao trực tiếp hoặc qua đường ngoại giao giữa cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam và cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Điều này giúp đơn giản hóa thủ tục và tăng cường hợp tác quốc tế.

Trong bối cảnh chính sách khí hậu toàn cầu đang trải qua những thay đổi đáng kể, nhiều nhà đầu tư quốc tế đang chuyển hướng tìm kiếm cơ hội đầu tư khí hậu tại châu Âu và châu Á-Thái Bình Dương, thay vì tiếp tục rót vốn vào Mỹ. Khảo sát thường niên ‘Global Climate Investing Survey 2025’ của Robeco đã chỉ ra xu hướng này, khi 300 tổ chức đầu tư trên thế giới, quản lý tổng tài sản hơn 31 nghìn tỷ USD, tham gia vào cuộc khảo sát.

Cuộc khảo sát cho thấy sự sụt giảm rõ rệt trong việc coi biến đổi khí hậu là yếu tố trọng tâm trong chính sách đầu tư. Cụ thể, nếu như năm ngoái có tới 62% tổ chức đầu tư xem biến đổi khí hậu là yếu tố quan trọng, thì năm nay con số này đã giảm xuống còn 46%. Sự giảm này rõ rệt nhất tại Bắc Mỹ, nơi chỉ có 23% tổ chức đầu tư coi khí hậu là ưu tiên, thấp hơn nhiều so với 62% ở châu Âu và 59% ở châu Á – Thái Bình Dương.

Nguyên nhân chủ yếu của sự sụt giảm này là do thay đổi chính sách khí hậu tại Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Gần 60% nhà đầu tư cho biết họ sẽ chờ đợi chính sách mới từ Washington trước khi quyết định đầu tư. Tuy nhiên, đa số nhà đầu tư tin rằng tác động tiêu cực từ chính sách mới của Mỹ chỉ là tạm thời. Có tới 56% kỳ vọng đà chuyển đổi khí hậu toàn cầu sẽ phục hồi sau khi chính quyền hiện tại kết thúc nhiệm kỳ, và 53% nhận định ảnh hưởng này sẽ không kéo dài.

Xu hướng dịch chuyển vốn đầu tư ngày càng rõ rệt, với 58% nhà đầu tư châu Âu, 62% nhà đầu tư châu Á – Thái Bình Dương và 38% nhà đầu tư Bắc Mỹ cho biết sẽ ưu tiên tìm kiếm cơ hội đầu tư khí hậu ngoài thị trường Mỹ. Mặc dù vậy, 39% nhà đầu tư vẫn dự kiến tăng phân bổ vốn vào các giải pháp khí hậu.

Khảo sát cũng chỉ ra các rào cản lớn đối với đầu tư vào thích ứng khí hậu. Thiếu sản phẩm đầu tư phù hợp, khó tìm doanh nghiệp đủ tin cậy và lo ngại về lợi suất rủi ro cạnh tranh là những thách thức chính. Chiến lược gia Lucian Peppelenbos của Robeco nhận định: ‘Dù nhiều nhà đầu tư vẫn cam kết mục tiêu khí hậu, mức độ ưu tiên toàn cầu đang giảm. Điều này cho thấy tầm quan trọng của sự kiên định và linh hoạt, đặc biệt khi bối cảnh chính sách và thị trường thay đổi nhanh chóng’.

Trước những thách thức và cơ hội trong lĩnh vực đầu tư khí hậu, các nhà đầu tư cần phải đánh giá lại chiến lược của mình để phù hợp với tình hình mới. Việc tìm kiếm các cơ hội đầu tư khí hậu tại châu Âu và châu Á-Thái Bình Dương có thể mang lại những tiềm năng lớn, nhưng cũng đòi hỏi sự thận trọng và linh hoạt trong việc thích ứng với những thay đổi chính sách và thị trường.

Để tiếp cận thêm thông tin về xu hướng đầu tư khí hậu và các chiến lược đầu tư hiệu quả, bạn có thể tham khảo thêm tại trang web của Robeco để tìm hiểu thêm về cách các nhà đầu tư có thể ứng phó với những thách thức và cơ hội trong lĩnh vực này.