Tình trạng lộ, lọt thông tin cá nhân đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng và tinh vi trong thời đại số hóa. Sự phát triển của thương mại điện tử và tốc độ số hóa các loại hình dịch vụ đã tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động mua, bán dữ liệu cá nhân diễn ra công khai trên các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội. Hậu quả của tình trạng này là nhiều người phải đối mặt với việc bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức, thậm chí bị lừa đảo. Dựa vào thông tin cá nhân, kẻ xấu có thể xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng cho từng nhóm khác nhau.

Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật, mặc dù cơ quan chức năng đã nỗ lực đánh sập nhiều đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, nhưng các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức tinh vi. Quá trình điều tra, xử lý những trường hợp này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đã báo cáo về tình trạng mua, bán dữ liệu cá nhân trong sáu tháng đầu năm 2025. Theo đó, có 56 vụ việc liên quan đến mua, bán dữ liệu cá nhân, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin có hoạt động thu thập, phân tích, xử lý dữ liệu cá nhân hiện còn tồn tại lỗ hổng trong quy trình khai thác và sử dụng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, cho rằng các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu cá nhân khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác phải bảo đảm tính bảo mật, lưu trữ thông tin tại máy chủ ở Việt Nam và có mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng, tình trạng tài chính…

Để ngăn chặn tình trạng lộ, lọt thông tin và bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định rõ ràng, cụ thể các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”, “bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Luật cũng cấm tuyệt đối hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ, như ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết, dễ thực hiện. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ, cơ quan để chia sẻ dữ liệu, cảnh báo sớm vi phạm. Cần tổ chức các chiến dịch tuyên truyền, nâng cao nhận thức bảo mật thông tin cá nhân. Đồng thời, cần có một kênh tương tác, đường dây nóng để người dân, doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm, hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp.

Người dân cũng cần cảnh giác và có biện pháp tự bảo vệ mình. Họ nên tránh chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát trôi nổi. Sử dụng mật khẩu mạnh và không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản là một biện pháp quan trọng. Người dân cũng không nên mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ và thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân.

Law số 91/2025/QH15 về Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân đã thiết lập các quy định cụ thể nhằm đảm bảo việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trong lĩnh vực sức khỏe và kinh doanh bảo hiểm. Theo đó, bất kỳ hoạt động thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân liên quan đến sức khỏe và bảo hiểm nào đều yêu cầu sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân, trừ khi có các trường hợp được quy định tại khoản 1, Điều 19 của Luật này.

Các cơ quan, tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sức khỏe và bảo hiểm bắt buộc phải tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng như các quy định khác có liên quan. Đặc biệt, họ không được phép cung cấp dữ liệu cá nhân cho bên thứ ba nếu không có yêu cầu bằng văn bản của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc nếu không thuộc các trường hợp được phép theo luật. Điều này đặt ra một hàng rào bảo vệ nghiêm ngặt đối với dữ liệu cá nhân của người dân, ngăn chặn việc lạm dụng hoặc tiết lộ dữ liệu không đúng cách.

Tổ chức và cá nhân phát triển các ứng dụng về y tế và kinh doanh bảo hiểm cũng phải tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Đối với doanh nghiệp kinh doanh tái bảo hiểm và nhượng tái bảo hiểm, việc chuyển dữ liệu cá nhân cho đối tác cần được nêu rõ trong hợp đồng với khách hàng. Điều này không chỉ giúp tăng cường sự minh bạch mà còn giúp khách hàng nắm rõ cách thức xử lý dữ liệu của họ.

Law số 91/2025/QH15 cũng quy định một số trường hợp mà việc xử lý dữ liệu cá nhân không cần sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân. Các trường hợp này thường liên quan đến tình huống cấp bách như bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc người khác. Bên cạnh đó, các hoạt động xử lý dữ liệu nhằm phục vụ lợi ích của Nhà nước, cơ quan tổ chức, hoặc thực hiện thỏa thuận giữa chủ thể dữ liệu cá nhân với cơ quan, tổ chức có liên quan cũng được xem xét. Cuối cùng, luật cũng cho phép các trường hợp khác theo quy định của pháp luật, tạo ra một khung pháp lý linh hoạt cho việc xử lý dữ liệu cá nhân.

Như vậy, Luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân số 91/2025/QH15 đã đưa ra các quy định chặt chẽ và cụ thể để đảm bảo việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trong các lĩnh vực nhạy cảm như sức khỏe và bảo hiểm. Qua đó, không chỉ tăng cường sự tin tưởng của người dân vào hệ thống bảo vệ dữ liệu mà còn giúp xây dựng một môi trường an toàn và bảo mật cho các hoạt động liên quan đến dữ liệu cá nhân.