Chiều ngày 19/7, miền Bắc đã chứng kiến sự xuất hiện của mưa dông diện rộng, với nhiều khu vực ghi nhận dông mạnh, lốc xoáy và gió giật mạnh. Cục bộ tại một số khu vực, mưa to đến rất to đã được ghi nhận. Tại Quảng Ninh, trạm Cửa Ông đã đo được gió mạnh cấp 7, trong khi Bãi Cháy (Hạ Long) đạt cấp 10 và Bạch Long Vĩ (Hải Phòng) cấp 8. Những cấp gió này tương đương với gió bão và gió áp thấp nhiệt đới.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia, trận mưa dông chiều ngày 19/7 không phải do ảnh hưởng trực tiếp của hoàn lưu bão Wipha, lúc đó tâm bão đang nằm trên vùng biển Bắc Biển Đông, cách vịnh Hạ Long hơn 1000km về phía đông. Hoàn lưu bão Wipha có đường kính khoảng 200-300km tính từ tâm bão.
Nguyên nhân của hiện tượng mưa dông mạnh vào chiều ngày 19/7 ở Bắc Bộ và vịnh Bắc Bộ được xác định là do ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới với trục đi qua khu vực Bắc Bộ. Kết hợp với điều kiện nhiệt độ cao trong 3 ngày qua, khu vực Bắc Bộ đã có dòng thăng mạnh trong điều kiện bất ổn định của khí quyển, gây ra mưa dông mạnh.
Đây là một hệ thống siêu dông vùng nhiệt đới, bao gồm tổ hợp mây dông quy mô trung bình thường gây mưa rất to kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như gió giật mạnh, sấm sét dữ dội, thậm chí cả mưa đá, vòi rồng. Hệ thống siêu dông này có đường kính từ vài km đến vài trăm km, bao gồm nhiều cụm mây dông phát triển kết hợp lại thành một hệ thống lớn, có thể tồn tại trong nhiều giờ, thậm chí 12-24 giờ, mạnh hơn và lâu hơn dông đơn lẻ.
Ngay sau khi ảnh hưởng đến miền Bắc, vùng mây dông này cũng tràn xuống khu vực Thanh Hoá đến Hà Tĩnh gây mưa dông diện rộng kèm các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc sét, gió giật mạnh trong tối ngày 19/7.
Một điều đáng lo ngại là các cơn dông nhiệt không thể dự báo sớm, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới, do đặc điểm nhiễu động quy mô nhỏ và hình thành rất nhanh. Hiện nay, với sự hỗ trợ của trang thiết bị hiện đại như ảnh mây vệ tinh phân giải cao và radar thời tiết, cơ quan khí tượng có thể phát hiện được dông nhiệt. Tuy nhiên, do các hiện tượng này xảy ra quá nhanh, chỉ có thể cảnh báo trong thời gian cực ngắn, từ 45 phút đến 1 giờ đồng hồ.
Vì vậy, hiện tượng thời tiết này cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt khi thường xảy ra vào giữa và cuối chiều, thời điểm nhiều người lưu thông trên đường.
