Bộ Nội vụ đang tiến hành xây dựng dự thảo nghị định liên quan đến tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, cũng như một số chế độ và chính sách dành cho người hoạt động không chuyên trách tại các đơn vị này. Thông tin trên được Bộ Nội vụ cung cấp trong văn bản hướng dẫn nhằm giải quyết các khó khăn và vướng mắc trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã chỉ ra rằng sau khi tiến hành sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã và phường, một số thôn và khu phố không còn đáp ứng đủ số hộ dân theo quy định do điều chỉnh địa giới hành chính. Từ đó, Sở Nội vụ đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn cụ thể về trình tự và thủ tục xây dựng đề án sáp nhập các cụm dân cư vào thôn hoặc tổ dân phố hiện có.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành quy định rằng việc thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên và đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhân dân cấp xã. Tuy nhiên, cho đến nay, Bộ Nội vụ vẫn chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn và tổ dân phố phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề này, Bộ Nội vụ đã có Văn bản số 4168, trong đó hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn, và việc đổi tên thôn hoặc tổ dân phố do trùng tên.
Ngoài ra, liên quan đến việc bầu cử trưởng thôn và tổ trưởng tổ dân phố, Bộ Nội vụ cho biết quy trình bầu cử hiện nay được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Các quy định này vẫn còn hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, vào tháng 7 năm 2023, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo kế hoạch này, Bộ Nội vụ được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ và ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn và tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản và phục vụ tốt hơn đời sống của cộng đồng dân cư.
