Quyết định chuyển hướng ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến với Nga của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể không phải là một quyết định chóng mặt, mà có nền tảng từ một loạt sự kiện và cuộc điện đàm quan trọng. Câu chuyện bắt đầu từ một cuộc điện đàm giữa Đặc phái viên của Tổng thống Trump về vấn đề Nga – Ukraine, Tướng Keith Kellogg, và Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski. Trong cuộc điện đàm, Ngoại trưởng Ba Lan đề nghị khôi phục việc cung cấp đạn phòng không cho Ukraine sau khi lãnh sự quán Ba Lan tại Kiev bị hư hại nghiêm trọng trong một cuộc tấn công của Nga.
Ngay sau đó, Tướng Kellogg liên lạc với Tổng thống Trump và trình bày về tình hình. Tổng thống Trump gần như ngay lập tức đồng ý nối lại viện trợ tên lửa Patriot cho Ukraine sau khi nghe báo cáo về vụ tấn công và tiến trình hòa đàm không có nhiều tiến triển. Đáng chú ý, Tổng thống Trump không biết về quyết định tạm ngưng viện trợ trước đó, được cho là do Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth thực hiện. Các quan chức như ông Kellogg và Ngoại trưởng Marco Rubio chỉ biết tin qua báo chí.
Tướng Kellogg yêu cầu ông Hegseth xác nhận mệnh lệnh từ chính Tổng thống Trump hoặc tự mình gọi lại cho tổng thống. Chiều cùng ngày, Tổng thống Trump cam kết với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky rằng Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ năng lực phòng không của Kiev. Quyết định này đánh dấu lần đầu tiên ông Trump dường như thực sự nhận ra vai trò chiến lược của Mỹ trong việc định hình cục diện chiến tranh và xây dựng lộ trình hòa bình.
Dù vậy, phải mất thêm bốn ngày để các tên lửa đầu tiên được triển khai. Các đồng minh châu Âu nhanh chóng nắm bắt tín hiệu thay đổi từ phía ông Trump. Thủ tướng Đức Friedrich Merz đề xuất mua thêm hệ thống Patriot cho Ukraine, trong khi Tổng thư ký NATO Mark Rutte đề nghị Tổng thống Mỹ một kế hoạch mà theo đó các nước châu Âu và Canada sẽ hoàn trả hàng tỷ USD giá trị vũ khí do Mỹ cung cấp cho Ukraine.
Ông Trump đã chấp thuận điều đó, phần vì những cố vấn như ông Kellogg khéo léo trình bày rằng kế hoạch này phù hợp với khẩu hiệu ‘Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại’: Mỹ sản xuất, đồng minh trả tiền, Ukraine được hỗ trợ. Bloomberg đã đưa tin về sự kiện này.
Chín ngày sau cuộc gọi ban đầu, ông Trump và ông Rutte cùng công bố một gói viện trợ mới trị giá 10 tỷ USD, đồng thời cảnh báo khả năng áp thuế nặng lên Nga và bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua nhiên liệu hóa thạch của nước này.
Cuối tuần đó, các khẩu đội Patriot đầu tiên từ Đức đã đến Ukraine. Lầu Năm Góc và Nhà Trắng nhân cơ hội này kêu gọi các nước châu Âu chấp nhận mạo hiểm, gửi kho dự trữ tên lửa của họ sang Kiev trong khi chờ Mỹ bổ sung. Tuy nhiên, nhiều quốc gia vẫn ngần ngại, do các hệ thống thay thế sẽ không kịp đến Ukraine cho đến đầu năm sau.
Đầu tuần này, Berlin công bố một thỏa thuận mới với Washington để tặng thêm 5 khẩu đội Patriot cho Ukraine. Đức sẽ tài trợ cho hai hệ thống, Na Uy tài trợ một, còn hai hệ thống còn lại được trích từ đơn hàng từng cam kết với Thụy Sĩ.
Theo tiết lộ, các lô hàng dành cho Thụy Sĩ đã bị chuyển hướng sang Ukraine theo đề nghị của phía Mỹ. Các cố vấn nói với ông Trump rằng việc ‘lấy’ hệ thống từ một đơn hàng chưa cấp thiết như của Thụy Sĩ là cách khả thi nhất để hỗ trợ Ukraine ngay lập tức. Năm 2022, Thụy Sĩ đặt mua 5 hệ thống Patriot, dự kiến giao từ năm 2026 đến 2028. Giờ đây, ít nhất một phần trong số đó đang giúp Kiev giữ vững bầu trời.
